Spółdzielnie górników, spółdzielnie energetyczne

Transformacja wymaga jak najbogatszego wachlarza narzędzi, pośród których nie może
zabraknąć miejsca dla spółdzielczości. Mam nadzieję, że ta myśl będzie się przebijać.

Łukasz Komuda: Czym jest „Fit for 55”? To jedynie hasło, program Unii Europejskiej na
przyszłość czy już obowiązujące unijne prawo?

Mateusz Piotrowski: Cofnijmy się do 2015 roku. Podczas konferencji ONZ w Paryżu
poświęconej globalnym zmianom klimatycznym – czyli podczas tzw. COP-u – uzgodniono, że
każdy kraj, ale też każdy blok gospodarczy jak Unia Europejska, dołoży swoich wysiłków, aby
zatrzymać wzrost średnich temperatur na Ziemi. Zielony Ład (European Green Deal – przyp. ŁK)
z 2020 roku był pierwszą próbą operacjonalizacji tego, co UE powinna zrobić, by spełnić
deklaracje złożone na paryskim szczycie. „Fit for 55” (FF55) to kolejny krok, pogłębiona
operacjonalizacja: zestaw celów szczegółowych, jakie UE przyjmuje, oraz środków – głównie
regulacji – jakimi chce te cele osiągnąć, rozpisanych do poziomu poszczególnych branż. Nazwa
pakietu pochodzi od celu głównego: redukcji emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 roku –
w porównaniu z poziomami z roku 1990.

(…)

Łukasz Komuda: Wszystko zależy od szczegółów, ale wydaje się, że wspólne założenie farmy
wiatrowej czy słonecznej to projekt raczej dla osób zamożnych niż biednych, już dziś narażonych
na ubóstwo energetyczne.
Mateusz Piotrowski: Tu dotykamy ważnego problemu związanego wprost z zieloną
transformacją i FF55. Jeśli dopłacamy z podatków do zakupu pomp ciepła, wymiany dymiących
„kopciuchów” na piece gazowe, do termomodernizacji budynku prywatnego czy np.
fotowoltaiki, to wszyscy podatnicy – bogaci i biedni – dorzucają się do rozwiązań, które służą
przede wszystkim osobom co najmniej średniozamożnym. Bo biedni nie porwą się na
kosztowny remont albo panele na dach – nie mają na to pieniędzy.
FF55 towarzyszy Europejski Fundusz Społeczny (EFS). 87 mld euro, których znaczną część
dostanie Europa Środkowo-Wschodnia, w tym Polska. Jeśli te pieniądze „rozrzucimy z
helikoptera” to w naturalny sposób wesprą głównie najbardziej zamożnych i najlepiej
zorientowanych, a nie najbardziej potrzebujących. Mowa tu zarówno o osobach indywidualnych
i rodzinach, jaki i o samorządach oraz firmach. Wygrają najsilniejsi, którzy staną się jeszcze
silniejsi. Potrzebujemy przemyślanej polityki i dobrze celowanych rozwiązań, żeby osłabić negatywne skutki transformacji dla najsłabszych członków naszego społeczeństwa i
najbiedniejszych regionów. I by przynajmniej nie przyśpieszać procesu wzrostu nierówności w
Polsce. Aby to się udało, na początek potrzebujemy bliższej współpracy między resortem
klimatu oraz resortem pracy i polityki społecznej.
Krytykujemy europejskie polityki klimatyczne – zwracając uwagę na to że np. Społeczny Fundusz
Klimatyczny jest zbyt mały w stosunku do skali wyzwania. Nie powinniśmy się bać zabierania
krytycznego głosu w tej sprawie. Ale to jednocześnie powinno nas uwrażliwiać na różnorodność
naszych regionów, branż i grup pracowników. Oraz na to, że negatywny wpływ zielonej
transformacji na życie poszczególnych rodzin i ludzi może być – w zależności od okoliczności –
od niemal pomijalnego do skrajnie dotkliwego i krzywdzącego. A przecież pośród
najważniejszych założeń FF55 można przeczytać, że transformacja powinna mieć sprawiedliwy
charakter.

Artykuł został przygotowany w ramach projektu „Spójna Integracja Regionalna Ekonomii Społecznej II”
realizowanego przez Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych, Fundację Idea Rozwoju i
Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych.
Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój
współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.