List otwarty do kandydatów
na urząd prezydenta RP

Szanowni kandydaci i kandydatki na urząd Prezydenta RP, 

My, niżej podpisani eksperci z dziedzin związanych z jakością powietrza wewnętrznego, zdrowiem publicznym, edukacją oraz inżynierią środowiska i wentylacją, pragniemy zwrócić Państwa uwagę na pilną potrzebę podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza w polskich szkołach i przedszkolach. Problem ten, choć długo niedoceniany, ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia i rozwoju dzieci oraz młodzieży, a także dla efektywności procesu edukacyjnego.

Dlaczego jakość powietrza w szkołach jest tak ważna?

1. Dzieci i młodzież – grupy szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza – spędzają w szkołach i przedszkolach znaczną część dnia, często w warunkach silnego zagęszczenia. Ich organizmy są jeszcze w fazie rozwoju, co sprawia, że są bardziej podatne na negatywne skutki złej jakości powietrza, takie jak infekcje dróg oddechowych, problemy z koncentracją oraz pogorszenie wyników w nauce.
2. Uczenie się to intensywna praca umysłowa. Osiąganie dobrych wyników w szkole wymaga wysokiej koncentracji, co jest utrudnione, gdy powietrze w klasach jest zanieczyszczone. Badania wykazują, że przebywanie w pomieszczeniach o złej jakości powietrza może odpowiadać utracie nawet jednego roku edukacji.
3. Obecny stan wentylacji w polskich szkołach pozostawia wiele do życzenia. Większość szkół w Polsce nadal korzysta z wentylacji grawitacyjnej, która jest niewystarczająca do zapewnienia odpowiednich warunków higienicznych. Co więcej, na terenach miejskich, gdzie zanieczyszczenie powietrza zewnętrznego, (PM2,5, PM10, NO2) oraz hałas są szczególnie dotkliwe, otwieranie okien w trakcie lekcji jest często niemożliwe.
4. Brak odpowiednich działań w tej kwestii powoduje natychmiastowe straty w postaci niepotrzebnych nadmiernych zakażeń chorobami zakaźnymi w okresach o podwyższonym ryzyku infekcji, związanymi z tym nieobecnościami (strata w nauce) i koniecznością brania urlopów opiekuńczych przez rodziców, oraz naraża uczniów na długotrwałe skutki zdrowotne i edukacyjne, które mogą rzutować na ich przyszłe życie zawodowe i społeczne, oraz konsekwencje ekonomiczne.

Co można zrobić?

Doświadczenia innych krajów pokazują, że możliwe jest znaczne poprawienie jakości powietrza w placówkach edukacyjnych poprzez wprowadzenie odpowiednich standardów i technologii. W wielu krajach Unii Europejskiej o zbliżonych warunkach klimatycznych i uwarunkowaniach urbanistycznych, wprowadzenie energooszczędnych systemów wentylacji mechanicznej z odpowiednią filtracją powietrza stało się standardem.

Apelujemy o podjęcie następujących kroków:

1. Wprowadzenie regulacji chroniących jakość powietrza w szkołach i przedszkolach, definiujących kryteria jakości powietrza, ich poziomy i czasy uśredniania.
2. Wprowadzenie wymogu stosowania instalacji energooszczędnych systemów wentylacji mechanicznej z odpowiednią filtracją powietrza we wszystkich szkołach i przedszkolach. Tego rodzaju systemy są niezbędne, aby zapewnić dzieciom zdrowe warunki do nauki, zwłaszcza w miastach z wysokim poziomem zanieczyszczeń powietrza.
3. Regularny monitoring jakości powietrza w szkołach i przedszkolach oraz publikowanie wyników, aby rodzice, nauczyciele i społeczności lokalne mogły być świadome warunków, w jakich uczą się dzieci.
4. Edukacja nauczycieli i administracji szkół i przedszkoli w zakresie znaczenia jakości powietrza dla zdrowia i efektywności nauczania, a także wprowadzania najlepszych praktyk dotyczących zarządzania jakością powietrza wewnętrznego.

Szanowni Państwo, wierzymy, że poprawa jakości powietrza w polskich szkołach i przedszkolach jest nie tylko kwestią zdrowotną, ale także edukacyjną i społeczną. Inwestycja w zdrowie dzieci to inwestycja w przyszłość naszego społeczeństwa. 

Apelujemy o priorytetowe potraktowanie tej sprawy i zadeklarowanie podjęcia niezbędnych kroków na rzecz wprowadzenia nowoczesnych, skutecznych rozwiązań w zakresie poprawy jakości powietrza wewnętrznego. 

Z wyrazami szacunku,

dr Małgorzata Gasperowicz – biolog rozwoju, członkini Canadian Aerosol Transmission Coalition

prof. Lidia Morawska – polska fizyczka, specjalistka w dziedzinie jakości powietrza i jego wpływu na zdrowie człowieka, profesor Uniwersytetu Technologicznego w Queensland i dyrektor Międzynarodowego Laboratorium Jakości Powietrza i Zdrowia, członkini Australijskiej Akademii Nauk i Amerykańskiej Akademii Sztuki i Nauki

dr inż. Jerzy Sowa – doktor nauk technicznych, (członek honorowy REHVA) specjalista w zakresie wentylacji i klimatyzacji, jakości powietrza w pomieszczeniach i kształtowania środowiska wewnętrznego, Politechnika Warszawska

prof. dr inż. Paweł Wargocki – naukowiec i międzynarodowy ekspert w dziedzinie jakości powietrza, profesor na Duńskim Uniwersytecie Technicznym, członek honorowy stowarzyszeń zajmujących się jakością powietrza i wentylacją (ISIAQ, ASHRAE i REHVA)

dr inż. Sławomira Dumała – adiunkt na Wydziale Inżynierii Środowiska i Energetyki, Politechnika Lubelska oraz ekspert strategiczny w NCBR Dział Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami; współrealizowała przedsięwzięcie “Wentylacja dla szkół i domów”, czego efektem są innowacyjne rozwiązania wentylacji m.in. dedykowane dla klas szkolnych. Jest współautorem raportu o jakości powietrza w placówkach edukacyjnych opublikowanego na stronie NCBR Wentylacja dla szkół i domów – Narodowe Centrum Badań i Rozwoju – Portal Gov.pl oraz autorem publikacji związanych z jakością powietrza

Joanna Ryńska – redaktorka prowadząca magazynu branżowego “Rynek Instalacyjny”, zajmującego się m.in. problematyką jakości powietrza wewnętrznego w budynkach użyteczności publicznej

dr inż. Mariusz Skwarczyński – doktor nauk technicznych, kierownik projektu “Wentylacja dla szkół i domów”, projektant instalacji wentylacji i klimatyzacji, członek stowarzyszeń branżowych (PZITS, REHVA)